Strona Wsi Żalno

Lata przedwojenne
Na terenach wokół Żalna (głównie w Piastoszynie) mieszkał spory procent ludności niemieckiej. Podobnie jak w całej Polsce tak też tutaj wraz z nasilaniem się pro-hitlerowskich nastrojów, dochodziło do otwartych wystąpień Niemców przeciwko Polakom. Niemcy zorganizowani w bojówki nękali szczególnie tych Polaków, którzy jawnie występowali przeciwko nim. Kilkakrotnie za swój patriotyzm cierpiał Alojzy Ankowski, nauczyciel w Piastoszynie. Został on kilkakrotnie napadnięty, skutkiem czego odniósł obrażenia na ciele. Kiedy został wybrany w 1934 r. sołtysem, miejscowi Volksdeutche obrzucili drzwi jego domu i godło wiszące na płocie kałem.

Wybuch wojny
Większa część ludności polskiej w dniu 1 września opuściła Żalno, jednak po kilku dniach powracali do swoich mieszkań. Niemcy wyszukiwali swoje ofiary, przyjeżdżali do mieszkań i zabierali do sali w Żalnie lub Piastoszynie. Potem Polacy przewożeni byli do więzienia w Tucholi, gdzie w okrutny sposób znęcano się nad nimi. 19. września 1939 r. w bestialski sposób zostali zamordowani w lesie ciechocińskim Jakub Narloch z Żalna i Wiktor Zbylski z Piastoszyna. Zwłoki ich zostały pochowane w okolicach Sicin. 26. września w lesie Piastoszyńskim został zastrzelony mieszkaniec Żalna Jan Narloch. 24. października 1939 r. rozstrzelano 23 ludzi z Żalna i Grochowa. Byli to : Maksymilian Kulesza, Piotr Odejewski, Jan Brzeziński, Jan Kłosowski, Władysław Kisielewski, Franciszek Semrau, Jan Połom, Jan Narloch, Bernard Sikorski, Jan Kożuch, Ignacy Jaskuła, Jan Mindykowski, Jan Babiński, Michał Koliński, Franciszek Szydłowski, Roman Urbanowski, Franciszek Osowski, Stanisław Gierszewski, Klemens Pruski, Franciszek Krueger, Antoni Kuzimski, Jakub Wilk, Antoni Majer, Kazimierz Serwaciński. Jako powód egzekucji podano odwet za podpalenie stodoły Niemca Fritza w Piastoszynie oraz przynależność do Polskiego Związku Zachodniego. Drugiej masowej egzekucji dokonano 27. października w godzinach popołudniowych. W tym dniu zginęli : Paweł Brzeziński, Józef Konkolewski oraz Tomasz Kowalik. Rozstrzelani zostali także świadkowie podpalenia stodoły Hugo Fritza : 17-letnia Stanisława Deutschmann jej rok starsza siostra Bronisława oraz ich brat Franciszek. Wszyscy troje pracowali w gospodarstwie Fritza i nie chcieli skłamać, że stodołę podpalili Polacy lecz poświadczyli to, iż to Hugo Fritz w stanie nietrzeźwym poszedł z cygarem spać do stodoły co wywołało pożar. Trzeciej egzekucji dokonano 30. października. Zamordowano wtedy Bronisława Górskiego z Żalna i Leonarda Milczewskiego z Piastoszyna. Jedynym obywatelem Żalna obecnym na egzekucjach 24. i 27. października, był Alfons Urbanowski. Uniknął on cudem śmierci dwukrotnie i tak stwierdza w swoich wspomnieniach : "Skazani nie zawsze chcieli pogodzić się ze swoim losem. Zawieziono nas do lasu pod Rudzki Most. W lesie zastaliśmy już wykopany dół. Na rozkaz komendanta musieliśmy paść twarzą do ziemi. Wówczas wyjaśniono nam, że zostaniemy zastrzeleni za podpalenie stodoły jednemu z Niemców. Potem Niemcy urządzili sobie libację, w czasie której pili wódkę, palili wódkę, kpili i śmiali się z nas. Dla nas oczekujących na śmierć chwile te były straszne. Trudno wyrazić słowami co przeżywałem w tym czasie. Potem nastąpiła egzekucja. Brano po sześć osób i rozstrzeliwano. Stojąc już przy dole spostrzegłem znajomego Niemca i zawołałem go żeby strzelał do mnie celnie. Wówczas ten mnie wycofał i kazał stanąć dalej od dołu i położyć się twarzą do ziemi. Słyszałem tylko strzały i jęki rannych, gdyż Niemcy byli pijani i mimo że strzelali do swoich ofiar po kilka razy nie wszystkich od razu zabijali. Po zakończeniu egzekucji pozostałym przy życiu mnie i kilku innym kazano pościągać buty z rozstrzelanych, ciała powrzucać do przygotowanego dołu i zasypać. Gdy to robiliśmy Niemcy dobijali strzałami z rewolweru tych, którzy dawali jeszcze znaki życia. Pomimo tego część ludzi została pochowana żywcem. Gdy nasypaliśmy ziemi na około 40 cm. ziemia nadal falowała, wtedy Niemcy strzelali przez ziemię do zabitych z automatów. Po zasypaniu dołu musieliśmy ułożyć mech w ten sposób, aby nie było widać śladu po mogile".

Wyzwolenie
Na początku lutego 1945 r. wojska radzieckie zaczęły pierścieniem obejmować tereny wokół Żalna. 15. lutego Niemcy bojąc się odcięcia opuścili nagle teren gromady. W godzinach rannych 17. lutego 1945 r. wkroczyły na teren gromady pierwsze oddziały Armii Czerwonej.

Żalno po wojnie
Przy wydatnej pomocy komendanta armii radzieckiej miejscowi działacze powołali do życia pierwsze organy władzy ludowej. Utworzono nową gromadę Raciąż z siedzibą w Żalnie. W skład gminy weszły następujące wsie : Żalno, Piastoszyn, Stobno, Raciąż. Pierwszym powojennym wójtem był Władysław Szpajda.

23 kwietnia 1945 r.
Uruchomiono szkołę podstawową w Żalnie. Pierwszym kierownikiem szkoły w pierwszych latach powojennych został Anastazy Szefs. Szkoła została zorganizowana wg organizacji szkół pierwszego stopnia z dwoma nauczycielami w zakresie klas 1-6. Początkowa ilość uczniów wynosiła 122. Następnym kierownikiem szkoły został Józef Urbański, a po nim Franciszek Woelk, Piotr Kłosowski i Mieczysław Szulc. 1. października 1945 r. zreorganizowano szkołę do zakresu 7 klas nauczania z trzema nauczycielami. 2. listopada 1945 r. zorganizowano szkolne koło PCK, które liczyło 55 członków. Opiekunem koła została Adela Jachimczykówna. W grudniu powstała pierwsza świetlica we wsi Żalno dla młodzieży pozaszkolnej. W tym samym miesiącu zaczęto realizować 5-cio miesięczny kurs dla dorosłych z programem nauczania w zakresie klasy 6 i 7.

11 października 1946 r.
Wpisano do rejestru Spółdzielnię Powszechną "Samopomoc Chłopska" w Żalnie. W statucie czytamy : " ...przedmiotem działania Spółdzielni jest organizowanie i prowadzenie wszelkiego rodzaju handlu i zakładów gastronomicznych". W skład zarządu spółdzielni wchodzą : Władysław Szpajda, Teodor Giłka, Józef Urbański.

14 lipca 1946 r.
Do Żalna wraca po sześcioletniej nieobecności były kierownik szkoły podstawowej w Żalnie Józef Urbański, który od 1 maja 1922 r. piastował ten urząd do czasu II wojny światowej. W czasie okupacji był w obozach jenieckich.

7 października 1947 r.
W czasie od 7 października do 7 listopada panuje epidemia duru brzusznego w Nowym Żalnie. Wypadków śmiertelnych nie zanotowano. W miesiącu październiku założono komitet elektryfikacyjny dla wsi Żalno. Inicjatorem przedsięwzięcia był kierownik szkoły w Żalnie Józef Urbański.

23 czerwca 1948 r.
W dniu tym po raz pierwszy zabłysło światło elektryczne we wsi Żalno. Większość wsi została zelektryfikowana , jednak na doprowadzenie prądu zgody nie wyrazili rolnicy przy drodze do Chojnic.

28 czerwca 1948 r.
Został ogłoszony dekret, który przyznawał kobietom prawo do 12-tygodniowego, płatnego urlopu macierzyńskiego.

21 grudnia 1948 r.
Zakupiono radioodbiornik typu "Aga" dla szkoły w Żalnie. Jednocześnie zainstalowano 3 głośniki do wszystkich klas.

30 grudnia 1948 r.
W drodze do domu z dworca na zawał serca umiera Józef Urbański.

1 czerwca 1949 r.
Na miejsce ustępującego wójta Władysława Dąbrowskiego komisarycznym wójtem zostaje mianowany Bronisław Bąk. Funkcję tę sprawuje do dnia 31 sierpnia kiedy to odchodzi na własną prośbę. Z dniem 1 września 1949 r. nowym wójtem zostaje Józef Zabrocki.

23 czerwca 1951 r.
W dniach od 23 czerwca do 23 sierpnia przebywają na koloniach letnich w dwóch turnusach dzieci Bydgoskiego Zjednoczenia Budowlanego.

11 maja 1952 r.
W dniu tym Stanisław Myk, uczeń klasy 7. i Stanisław Czerwiński uczeń klasy 5. bawiąc się niewypałem granatu na skutek eksplozji ponieśli śmierć na miejscu. Pogrzeb ofiar nieszczęśliwego wypadku odbył się 14. maja 1952 r.

6 czerwca 1952 r.
Po zajęciach szkolnych w drodze do domu w jeziorze w Żalnie utopiło się dwóch uczniów 3. klasy szkoły podstawowej : Józef Wilandt i Zygmunt Szypryt.

16 marca 1953 r.
Nastąpiło otwarcie Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w Żalnie pod nazwą "Zgoda". Statut podpisało 10 rolników. Przewodniczącym zarządu został Jan Szonszor.

23 lipca 1954 r.
Wybuchła epidemia duru brzusznego na skutek sprzedaży w sklepie złej jakości wędlin. Około 50 chorych osób przewieziono karetkami do szpitala w Chojnicach, Więcborku i Bydgoszczy. Wypadków śmiertelnych nie zanotowano.

5 grudnia 1954 r. Wybory do sejmu i rad narodowych wszystkich szczebli. W lokalu wyborczym w Żalnie frekwencja wyniosła 94%. Na radnych gromadzkiej rady narodowej wybrani zostali : Helena Walkowiak, Franciszek Woelk, Zofia Tajl, Halina Szymańska, Wincenty Kosiak, Paweł Has, Marta Majer, Bronisław Kaliński. Natomiast na radnych Powiatowej Rady Narodowej : Helena Walkowiak, Marta Majer, a na radną Wojewódzkiej Rady Narodowej Łucja Wirkus. W tym też roku nastąpił nowy podział administracyjny kraju. Powstała gromada Żalno utworzona ze wsi Żalno, Nowe Żalno, Piastoszyn, Grochowo, Bladowo, Słupy. Jednocześnie zniesiona została funkcja sołtysa, w miejsce których powoływano pełnomocników. Pierwszym pełnomocnikiem wsi został Julian Szymański.

Styczeń 1955 r.
Została zakończona elektryfikacja wsi Żalno. Prąd mają już zabudowania przy szosie do Chojnic.

1 marca 1955 r.
Połączono Gminną Spółdzielnię "Samopomoc Chłopska" w Żalnie z placówką w Kęsowie w jedną Gminną Spółdzielnię "Samopomoc Chłopska" w Żalnie z siedzibą w Żalnie. Prezesem zarządu został Alfons Szopiński z Kęsowa.

Jesień 1956 r.
Z inicjatywy Koła Gospodyń Wiejskich oraz członkiń GS "Samopomoc Chłopska" zorganizowano wypożyczalnię sprzętu gospodarstwa domowego.

Rok 1957
Powstaje Ośrodek "Nowoczesna Gospodyni". Składa się na niego nowo wybudowany budynek z trzema pomieszczeniami: salką klubową, pracownią krawiecką i salką klubową, o powierzchni użytkowej około 60 m2. Pierwszą kierowniczką ośrodka została Honorata Nelke. W roku tym powstaje także Kółko Rolnicze w Żalnie.

22 września 1957 r.
Otwarto Uniwersytet Powszechny dla rodziców przy szkole w Żalnie. Powstał on z inicjatywy Towarzystwa Wiedzy Powszechnej.

Kwiecień 1958 r.
Dokonano wyboru sołtysów po raz pierwszy od czasu zniesienia tej funkcji w 1954 r. Sołtysem Żalna został Bronisław Bąk.

Czerwiec 1958 r.
Żalno staje się stałym ośrodkiem kolonijnym dla Pomorskiej Fabryki Taśm i Pasów "Pasamon" w Bydgoszczy.

3 września 1959 r.
Otwarta została dwuletnia szkoła przysposobienia rolniczego przy szkole w Żalnie.

26 października 1959 r.
Utworzona została żeńska drużyna harcerska. Opiekunem drużyny została Janina Kurtyka.

Rok 1960
Przy Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej w Żalnie zostaje utworzony Obwodowy Urząd Stanu Cywilnego.

Luty 1961 r.
Piękna pogoda przyczyniła się do rozpoczęcia prac przy budowie sali gimnastycznej w Żalnie. Fundatorem sali jest Prezydium Powiatowej Rady Narodowej Wydział Oświaty i Kultury w Tucholi.

Rok 1962
Ożywia swoją działalność Kółko Rolnicze w Żalnie. Przez okres 5 lat przejawiało słabą działalność na skutek ciągłych zmian zarządu. Pierwszy ciągnik został zakupiony w maju 1962 r. z funduszu rozwoju rolnictwa i 25% wkładu członków. Pierwszymi wkładowcami byli : Bronisław Bąk, Stefan Kowalik, Mieczysław Szulc oraz Józef Rekowski. Funkcję prezesa zarządu objął Józef Rekowski, sekretarzem został Alfons Wajer, a skarbnikiem Bronisław Bąk. Pierwszym traktorzystą był Roman Patyna.

22 stycznia 1962 r.
Zakupiono pierwszy telewizor w gromadzie Żalno z funduszy budżetu gromadzkiego. Trafił on do świetlicy wiejskiej. Inicjatorem był przewodniczący Gromadzkiej Rady Narodowej Antoni Kulczyk.

3 lipca 1962 r.
Został zakupiony drugi telewizor, który trafił do szkoły podstawowej. Możliwe było to dzięki funduszom rodziców.

22 września 1962 r.
Śmiertelnie porażony prądem został Zygmunt Połum. Wypadek miał miejsce w domu.

Kwiecień 1963 r.
Rozpoczęto budowę agronomówki w Żalnie. Agronom gromadzki miał za zadanie koordynować produkcję rolną w każdym gospodarstwie rolnym. Pierwszym agronomem był Stanisław Zielenkiewicz. Pod koniec 1963 roku wieś Piastoszyn korzystała z 17 telewizorów prywatnych, co jest największą liczbą na tle gromady.

Rok 1964
Był on rokiem obchodów XX-lecia Polski Ludowej. Dla uczczenia tej rocznicy społeczeństwo gromady podjęło zobowiązanie pod hasłem :" każdy mieszkaniec przepracuje społecznie na XX-lecie Polski Ludowej 20 godzin". Do najważniejszych zobowiązań należy zaliczyć budowę 2 km drogi utwardzonej Bladowo-Słupy oraz pomnika ku czci pomordowanych mieszkańców Żalna w okresie okupacji hitlerowskiej. Jako najbardziej pożądaną formę realizacji uznano zbiorowe, manifestacyjne wyjście mieszkańców Żalna na obiekty budowlane, a nadto udział społeczeństwa w pracach nad podnoszeniem czystości i estetyczności wsi.

5-25 czerwca 1964 r.
Na terenie gromady przeprowadzono wybory sołtysów. W Żalnie funkcję tę objęła Concetta Bąk.

6 sierpnia 1964 r.
O godzinie 15.30 przez wieś Żalno przejechali uczestnicy wyścigu dookoła Polski.

29 sierpnia 1964 r.
Była sobota, parę minut po godzinie 16-tej. Tego wściekłego ataku wichury nikt się nie spodziewał. Wiatr przygniótł drzewa do ziemi, wzniósł tumany kurzu i piasku, gromadę spowiły ciemności. Waliły się drzewa, waliły się dachy. Trwało to wszystko 10-12 minut. Potem przyszła krótka ulewa i burza. Na skutek zerwania przewodów sieci niskiego napięcia przy szosie Żalno-Kęsowo, porażonych zostało kilka sztuk bydła i owiec.

25 listopada 1964 r.
Przez wieś przeszedł drugi z kolei huragan. Uszkodzonych zostało wiele budynków, drzewa zostały wyrwane z korzeniami. Gromada została pozbawiona prądu i linii telefonicznej na kilka dni.

27 marca 1965 r.
Nastąpił podział gromady na okręgi wyborcze. Okręg wyborczy nr 1 obejmował wieś Żalno i Nowe Żalno - 759 mieszkańców. Okręg nr 2 wieś Piastoszyn i Grochowo - 607 mieszkańców. Okręg nr 3 wieś Bladowo i Słupy - 638 mieszkańców. Na każdych 100 mieszkańców przypada 1 kandydat na radnego Gromadzkiej Rady Narodowej.

27 kwietnia 1966 r. Wręczony został załodze Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej w Żalnie sztandar przechodni naczelnego dyrektora Spółdzielni Mleczarskich w Bydgoszczy i związku Zawodowego Przemysłu Spożywczego w Bydgoszczy za udział we współzawodnictwie między spółdzielniami mleczarskimi województwa bydgoskiego.

Czerwiec 1966 r.
W tym roku także do Żalna przyjechały dzieci pracowników Dyrekcji Pocztowo-Telekomunikacyjnej w Gdańsku.

2 lipca 1966 r.
Jadący na motocyklu 29-letni mieszkaniec Żalna Łucjan Dalecki na skutek nieostrożnej jazdy wpadł na furmankę konną. Mężczyzna odniósł poważne obrażenia i został odwieziony do szpitala w Tucholi.

15 kwietnia 1968 r.
Od iskry przejeżdżającego pociągu powstał pożar lasu w Żalnie. Zdołano go ugasić tylko dzięki będącym w pobliżu miejsca pożaru ludziom pracującym na łąkach.

Rok 1968
Dla uczczenia V Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej społeczeństwo gromady Żalno podjęło się wykonania szeregu zobowiązań i czynów społecznych. Do najważniejszych należą : budowa boiska sportowego w Żalnie oraz Wiejskiego Ośrodka Kultury w Piastoszynie.

28 czerwca 1968 r.
W godzinach wieczornych przez wieś przejechał Bałtycki Wyścig Przyjaźni.

28 lipca 1968 r.
Po około dwuletniej przerwie nastąpiło otwarcie gospody w Żalnie. Nowo otwarty obiekt otrzymał nazwę "Restauracja na rozdrożu".

1 września 1968 r.
Po raz pierwszy w szkołach na terenie gromady wprowadzono nauczanie w zakresie 8 klasy szkoły podstawowej.

28 grudnia 1968 r.
W nocy z 27 na 28 grudnia dokonano włamania do sklepu samoobsługowego. Ukradziono towar oraz gotówkę o łącznej wartości 7.500 zł. Sprawców włamania nie wykryto.

13 stycznia 1969 r.
Oddano do użytku automatyczną centralę telefoniczną w Żalnie.

1 czerwca 1969 r.
Odbyły się wybory do rad narodowych wszystkich szczebli. W obwodzie wyborczym w Żalnie już od wczesnych godzin rannych przybywają wyborcy, aby oddać swe głosy. W głosowaniu udział wzięło 91% uprawnionych osób. W skład Gromadzkiej Rady Narodowej weszli między innymi mieszkańcy Żalna: Mieczysław Szulc, Jerzy Śliwa, Jadwiga Leśniak, Roman Patyna, Józef Tomaszewicz, Barbara Babińska i Jan Suchomski.

22 lipca 1969 r.
Oddano do użytku nowo wybudowany stadion sportowy.

12 czerwca 1970 r.
Wybory sołtysa we wsi Żalno. Ponownie na to stanowisko powołany zostaje Teodor Giłka.
22 lipca 1970 r.
Oddano do użytku magazyn zbożowy GS "Samopomoc Chłopska". W pomieszczeniach uruchomiono suszarnię i czyszczalnię zbóż.

1 stycznia 1973 r.
Weszła w życie ustawa o reorganizacji władz terenowych na wsi i w małych miasteczkach. Gromada Żalno przestała istnieć i wbrew woli ludności została przeniesiona do Kęsowa. W związku z utworzeniem gminy Kęsowo, Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska" w Żalnie zmieniła nazwę na Gminna Spółdzielnia "Samopomoc Chłopska" w Kęsowie oddział w Żalnie. Pierwszym wójtem gminy Żalno był Ksawery Adrych. Po nim funkcję tę sprawowali : Władysław Szpajda, Franciszek Dąbrowski, Władysław Dąbrowski, Bronisław Bąk, Stefan Janeczkowski, Józef Zabrocki. Natomiast przewodniczącymi Gromadzkiej Rady Narodowej : Antoni Ott, Paweł Has, Antoni Kulczyk, Bronisław Bąk, Henryk Ziółkowski.

11 września 1982 r.
Odbyła się uroczystość poświęcenia nowo wybudowanego kościoła w Żalnie. Wyświęcenia dokonał ks. bp Marian Przykucki, który powiedział " ...niechaj pokój chrystusowy gości wśród nas, w naszych rodzinach i w całym społeczeństwie...".

Kronika Żalna kończy się na roku 1990, jednak wydarzenia po roku 1982 nie dotyczą już bezpośrednio historii wsi. Poza tym dokument ten nie jest na razie kompletny; część materiałów (zdjęć, artykułów), które nie były powklejane czekają jeszcze na swoją kolej. Pan Bronisław ma zamiar przez zimę dokończyć i poszerzyć kronikę, która już w tej chwili ma dwa tomy i jest już całkiem pokaźnym dokumentem.